In de hal van Museon-Omniversum hangt het enorme skelet van een potvis. Het dier is op 15 december 1979 aangespoeld op het strand van Egmond aan Zee. Daar is het door medewerkers van het museum geprepareerd.
Persoonlijk paspoort van de potvis van Museon-Omniversum
• Leeftijd: 10 - 13 jaar
• Lengte: 15 meter
• Schedel: 4,75 meter
• Gewicht: 30.000 kilo
• Kopskelet: 1.400 kilo
• Skelet totaal: 2.500 kilo
• Geslacht: man
• Doodsoorzaak: onbekend
• Museumnummer: 100.000
Meer potvis in de collectie van Museon-Omniversum
Op het strand van Egmond
Algemeen Potvis-paspoort
Leefgebied: alle wereldzeeën, zelden in de Noordzee
• Leefwijze: kuddes tot meer dan 40 exemplaren
• Elke 3 tot 5 jaar vruchtbaar
• Draagtijd: 14 tot 15 maanden
• Geboortelengte: 4 meter
• Maximale leeftijd: 70 jaar
• Voedsel: meer dan 1.000 kilo per dag
• Duiksnelheid: 7 km/uur
• Hersenen: 8 Kilo (mens: 1,3 kilo)
Duiken, hoe doet ie het?
Zo diep en zo lang duiken zonder tussendoor te hoeven ademen kan alleen als het energieverbruik extreem laag is. Voor een duik ververst de potvis negentig procent van zijn longinhoud door een aantal maal diep in en uit te ademen. Een groot deel van de zuurstof wordt niet in de longen maar in de spieren opgeslagen. Ook wordt een deel van de bloedsomloop afgesloten, waardoor lichaamsdelen die weinig zuurstofbehoefte hebben worden stilgelegd. In de kop van een mannetjes potvis zit minstens 3.000 kg spermaceti. Door water in te laten in het enige neusgat koelt de spermaceti af en stolt. De potvis wordt hierdoor veel zwaarder en gaat vanzelf zinken.
Na beneden te hebben gegeten, stroomt warm bloed uit het achterdeel van het lichaam naar de kop en warmt de spermaceti op. De spermaceti wordt weer vloeibaar en zet uit. De potvis wordt weer lichter en stijgt zonder veel inspanning naar de oppervlakte.
Wat kun je zoal met een potvis doen?
Wat ruik je lekker!
Amber (collectie) wordt gebruikt als geurstof bij de productie van parfum. Omdat amber zeldzaam is, is deze parfum enorm duur. Potvissen poepen het meestal grijze en harde wasachtige spul uit. Het drijft in klompen tot 45 kilo op zee en spoelt soms aan op stranden.
Om de geur van amber na te bootsen zijn er verschillende kunstmatige geurstoffen ontwikkeld, zoals Grisalva, Ambreine en Ambroxan. Zo’n imitatiepotvisgeurtje zit bijvoorbeeld in Christian Dior’s Dune.
Potviskaars
In de kop van de potvis zit een orgaan dat gevuld is met een witte, wasachtige stof. Vroeger dacht men ten onrechte dat de potvisstier zijn sperma in zijn kop bewaarde. Vandaar de naam: spermaceti-orgaan.
Spermaceti-olie was vroeger een waardevol product. Er werden kaarsen, zeep, cosmetica en machineolie van gemaakt. Een volwassen mannetjes potvis kan wel 3.000 kilo spermaceti-olie in zijn kop hebben. Van één potvis kun je heel wat kaarsen maken!
Broodje walvis
In Japan wordt walvisvlees in de vorm van carpaccio en biefstuk gegeten. Op een broodje kan ook. Klinkt best lekker, toch? Door grootschalige jacht met harpoenen voorzien van een granaat werden walvissen schaars. Sommige soorten raakten zelfs “op”.
Bescherming? Opschieten aljeblieft!
Om uitsterven te voorkomen is de jacht op walvissen in 1986 wereldwijd verboden. Alleen traditionele vangst en de vangst voor wetenschappelijke doeleinden zijn toegestaan. Noorwegen en IJsland negeren het verbod en Japan gebruikt wetenschappelijk onderzoek om met de commerciële walvisjacht door te gaan.