Vulkaanuitbarstingen behoren niet alleen tot de meest gevaarlijke, maar vooral ook tot de meest indrukwekkende natuurverschijnselen op aarde. Bij erupties wordt met ongekend geweld, roodgloeiend gesteente uit de diepte van de aarde omhooggedreven. Door drukvermindering komt gas vrij, een effect dat te vergelijken is met het openen van een fles koolzuurhoudend water die je even flink hebt geschud. Wanneer het gesmolten gesteente, magma, het oppervlak van de aarde bereikt wordt het lava genoemd.
Soorten lava
Wil je weten wat voor soorten lava er zijn? Kijk dan op: www.sandatlas.org/types-lava-flows
Wist je dat er ook nu vulkanen uitbarsten?
Via verschillende websites kun je elke dag weer zienwelke vulkanen op dit moment actief zijn. Er staan vulkanen op alle continenten, zelfs op Antarctica, dus elke dag zijn er wel een aantal aan het uitbarsten. Kijk bijvoorbeeld op: http://volcano.si.edu/reports_weekly.cfm
Top 10 meest actieve vulkanen
1. Kilauea, Hawaï (1247 meter)
2. Etna, Sicilië (3323 m)
3. Piton de la Fournaise, La Réunion (2631 m)
4. Merapi, Java, Indonesië (2968 m)
5. Erta Ale, Ethiopië (613 m)
6. Ol Doinyo Lengai, Tanzania (2960 m)
7. Unzen, Japan (1483 m)
8. Yasur, Vanuatu (361 m)
9. Ambrym, Vanuatu (1334 m)
10. Pacaya, Guatemala (2552 m)
De meeste slachtoffers
Welke vulkaanuitbarstingen hebben de meeste slachtoffers veroorzaakt? Niet die uit het bovenstaande lijstje… Kijk op: www.alletop10lijstjes.nl/top-10-grootste-vulkanische-uitbarstingen
Verschillende typen erupties
De hoeveelheid gas en magma, en de chemische samenstelling van het magma bepalen uiteindelijk het type eruptie en de vorm en afmeting van vulkanische producten:
Is er een constante aanvoer van magma aanwezig, dan kunnen er lavafonteinen en lavameren ontstaan, zoals te zien is in de krater van de Kilauea. Deze vulkaan is één van de vijf vulkanen die samen het grootste eiland van Hawaï vormen:
Is er veel gas opgelost in de magma, dan ontstaat er een aswolk, die kilometers kan opstijgen en ongekende afmetingen kan bereiken. Bij de uitbarsting van de Eyjafjallajökull op IJsland op 14 april 2010 kwam er zoveel vulkaanas in de atmosfeer terecht, dat er grote verstoringen in de luchtvaart in Noord- en West-Europa optraden, tot aan Frankrijk toe. Er werden in totaal 63.000 vluchten afgelast. De uitbarsting van deEyjafjallajökull:
Is de magma dun vloeibaar, dan stroomt de lava rustig, meestal uit spleetvormige langgerekte vulkanen en worden grote oppervlakten met lava bedekt. De Lakagigar, een spleetvulkaan op IJsland, heeft door zijn uitbarsting in 1783 een oppervlak van 565 km² met meters dikke laag lava bedekt.
Is de magma dik vloeibaar, dan kan de vulkaan zelfs ontploffen waarbij er delen geheel worden weggeslagen en er lavabommen en andere vulkanische producten op de aarde terecht kunnen komen. Bij de uitbarsting in 1883 van de Krakatau in Indonesië vloog zelfs tweederde van het eiland mee de lucht in. De knal was op meer dan 4800 kilometer afstand te horen en er ontstond een tsunami van 30 meter hoog. Ruim 36.000 mensen verloren het leven bij deze allesverwoestende eruptie. Uitbarsting Krakatau in 1883:
Komt de magma vlak onder de krater in aanraking met grote hoeveelheid grondwater, dan ontstaan er stoom onder heel hoge druk dat op zijn beurt weer zeer explosieve erupties teweeg brengt. Hierbij ontstaat een diepe brede krater in het landschap. Dit noemen we een Maar en in de Eifel zijn ze onder andere veelvuldig aanwezig.
De producten van een vulkaan
- Wanneer een vulkaan of een vulkaangroep lang actief is kunnen grote oppervlakten bedekt worden met vulkanisch materiaal. De bekendste hiervan zijn basalt, tufsteen, wat ontstaat door as dat aaneen gekit is, en lava.
- Verder ontstaan er bij een uitbarsting ook veel andere producten die zich over het landschap verspreiden, zoals as, lavabommen (grote brokstukken lavasteen) en lapilli (kleine lavasteentjes).
- Tenslotte zijn er ook in kleinere hoeveelheden zwavel en glasachtige producten zoals puimsteen, peksteen en obsidiaan te vinden.