In de wereld wordt steeds meer vis gegeten. Door visserij wordt een aantal vissoorten op dit moment bedreigd. Er is een grotere behoefte aan vis, dan dat er gevangen kan worden uit de zee. Het kweken van vis kan bijdragen aan de toenemende behoefte aan vis. Op dit moment komt één op de vier vissen die in de wereld wordt gegeten uit een viskwekerij.
85 Procent van de gekweekte vis komt uit Azië. In Nederland wordt nog niet zoveel vis gekweekt: de meeste vissoorten worden nog steeds twintig keer zo vaak uit de zee gevangen als gekweekt. En de paling? Zo’n negentig procent van de paling die in Nederland wordt verkocht, is gekweekt. Er zijn 28 grote viskwekerijen in Nederland, waar in totaal naar schatting 15 miljoen vissen worden gehouden (2021).
Toch biedt ook viskweek geen probleemloze oplossing. Zalm bijvoorbeeld is erg gevoelig voor ziektes en infecties ten gevolge van de grote hoeveelheden waarmee ze in kweekbassins worden gehouden. Om dit te bestrijden worden medicijnen ingespoten of in het voedsel gedaan. Een deel hiervan komt ongewenst in het milieu terecht. Dit probleem doet zich ook voor bij groeihormonen, bestrijdingsmiddelen en mest. Ook blijft er behoefte aan wilde vis. Veel vissoorten in kwekerijen worden gevoed met vismeel en visolie van uit zee gehaalde vis. Voor de productie van 1 kilo kweekvis wordt 4 kilo vis uit de zee gehaald.
Bekijk de collectie vissen van Museon-Omniversum
Palingkwekerij in Groesbeek
| Foto: Aquacultuur GroesbeekViskwekerij in Nederland
In de meeste landen vindt de visteelt plaats in kooien die in de zee of in rivieren geplaatst zijn. Een andere methode is het kweken van vis in open vijvers. In Nederland heeft een grote palingkwekerij meerdere hallen met bakken waarin paling van diverse leeftijden zit.
Vrij uniek voor Nederland is dat het overgrote deel van de visteelt plaatsvindt in zogenoemde gesloten recirculatiesystemen. De bakken met vissen staan in schuren. Het water uit deze bakken wordt mechanisch of biologisch gezuiverd. Zo wordt de mest van de vissen uit het water gehaald. In vergelijking met andere veehouderijsystemen is hier nauwelijks een mestprobleem. Ook wordt er extra zuurstof aan het water toegevoegd. Dit is nodig om het systeem economisch rendabel te maken, er kunnen daardoor relatief veel vissen in een ruimte. Het schone, zuurstofrijke water uit de zuiveringsinstallatie wordt teruggepompt naar de bakken.
Palingkwekerij Scheerwolde
| Foto: Wim van Oosterum / CCPaling voor de kwekerij
Paling groeit wel op, maar plant zich niet voort in kwekerijen. Op dit moment is er weinig kennis over de voortplanting van de paling. We weten dat Europese ‘wilde’ paling zich voortplant in de Sargasso Zee (vlakbij Mexico). De jonge paling, de glasaal, komt daarna met de warme golfstroom in de Atlantische Oceaan naar Europa. Als de palingen volwassen zijn zwemmen ze weer terug naar de Sargasso Zee. Na zich daar te hebben voortgeplant, sterven de palingen.
Glasaal
Glasaal
De glasaal (een paar centimeter lang en doorzichtig) trekt in scholen de rivieren op. In Frankrijk, Portugal en Engeland worden ze gevangen door palingkwekers, vijf procent van het totale aantal glasalen. Het gaat niet goed met de hoeveelheid glasalen en met de vangst ervan. In de afgelopen decennia is de hoeveelheid glasalen in heel Europa teruggelopen tot ongeveer tien procent van de hoeveelheid in de jaren 1960 en 1970. De visteeltsector zou in principe vijf procent van de paling die het overleeft terug willen zetten, mits de binnenvissers die op paling vissen ook een gedeelte van hun vangst terugzetten. Op dit moment zijn er echter nog geen concrete plannen. De wetenschap is bezig paling in gevangenschap te laten voortplanten, maar dat wil nog niet lukken. De dierenbescherming is principieel tegenstander van het gebruik van wilde dieren in de veehouderij, dus ook van glasaal.