We zijn hard op weg naar 2030. In dit jaar moeten we met z’n allen de zeventien Duurzame Ontwikkelingsdoelen hebben bereikt, de zeventien doelen die de Verenigde Naties hebben geformuleerd om van de aarde een betere plek voor iedereen te maken. Ontdek hier wat Museon-Omniversum in de tentoonstelling One Planet met deze doelen doet.
1. Geen armoede
Armoede hangt in een groot aantal landen samen met slechte toegang tot energie. In de regio's met de grootste armoede (Sub-Sahara en Zuidoost Azië) is veel zonne-energie beschikbaar. Deze blijft echter grotendeels ongebruikt. De energie uit de zon kan bijdragen aan een vermindering van de armoede via economische groei en persoonlijke ontwikkeling.
Wat kun je doen?
Ontdek met UV-licht scènes waaruit de kracht van zonne-energie blijkt. Ontdek hoe lampjes op zonne-energie werken en bekijk de verschillende typen lampen. Bekijk ook korte filmfragmenten over zonne-energie en armoede.
2. Geen honger
Met ons huidige eetpatroon in combinatie met de groei van de wereldbevolking ontstaat op den duur een groot tekort aan eiwitrijk voedsel. Wat zou een oplossing hiervoor kunnen zijn? In Nederland vinden we het vreemd om insecten te eten, maar in veel andere landen is het heel gewoon. Het is een manier om aan voldoende eiwitten te komen. Waarom en wanneer zou je insecten verkiezen boven vlees, vis of eieren? En hoe smaken ze eigenlijk?
Wat kun je doen?
Ben jij de kok van de toekomst? Kook virtueel internationale gerechten met allerlei verschillende eiwitbronnen als ingrediënt zoals sprinkhanen of zeewier.
3. Goede gezondheid en welzijn
Wereldwijd is één op de drie volwassenen te zwaar. Niet alleen in de westerse wereld bedreigt obesitas de volksgezondheid. In veel arme landen komen ondervoeding en overgewicht vaak tegelijk voor. Ongezond eten, te veel tussendoortjes en te weinig beweging zijn de belangrijkste oorzaken, een grotere kans op ernstige ziekten en een korter leven zijn de gevolgen. Pas jij je levensstijl aan?
Wat kun je doen?
Stap op het stepapparaat en ontdek hoe we in de loop van de tijd anders zijn gaan eten en minder bewegen. In de oertijd kostte het jagen en verzamelen veel fysieke inspanning. Dankzij onze moderne technologie werken we meer met ons hoofd dan met onze handen. En dat terwijl er overal om ons heen lekker eten beschikbaar is! Om gezond te blijven is het beter dat je niet te veel eet. Daarnaast is het belangrijk om voldoende te bewegen en te sporten.
4. Kwaliteitsonderwijs
Onderwijs vergroot de kans op een leven zonder armoede. Toch zijn er wereldwijd nog steeds veel kinderen die niet of nauwelijks naar school gaan. De scholen zijn voor hen te ver weg of het onderwijs is te duur.
Onderwijs zouden toegankelijk voor iedereen moeten zijn. Maar wát en hóe je leert is ook heel belangrijk. Als je les krijgt in een taal die je niet begrijpt, zul je niet veel leren. Dat leren doe je overigens niet alleen op school. Ook buiten de muren van het schoolgebouw word je heel wat wijzer. Zo kun je in de natuur allerlei nieuwe dingen ontdekken of leer je door te luisteren naar verhalen. En ook door het spelen van games steek je soms heel wat op.
Wat kun je doen?
Je ontdekt hoe je met moderne technologie traditionele kennis kunt opdoen. Je speelt de game Never Alone. Dit internationaal bekroond computerspel werd gemaakt is in samenwerking met de Iñupiat, de oorspronkelijke bewoners van Alaska. Hun eeuwenoude cultuur en kennis dreigen te verdwijnen. In Never Alone hebben gamemakers samen met Iñupiat-ouderen deze cultuur vertaald in een oogstrelend mooi en leerzaam spel voor de mensen daar én hier.
5. Gendergelijkheid
Gelijke kansen voor jongens en meisjes zijn niet altijd vanzelfsprekend. Voor veel meisjes is het bijvoorbeeld normaal dat ze hun school niet afmaken, maar vroeg trouwen en kinderen krijgen. Zonder diploma hebben ze veel minder mogelijkheden dan jongens. Gelukkig zijn er nu al meer meisjes die op school blijven dan vroeger.
Wat kun je doen?
Je ontdekt in hoeverre de kansen voor jongens en meisjes verschillend zijn op diverse plekken in de wereld. De gidsen voor deze ontdekkingstocht zijn de Nederlandse Lotte (17) en Vince (14) uit Utrecht. Sinds hun geboorte heeft hun vader, Frans Hofmeester, hen elke week op dezelfde wijze gefilmd. Op basis van dit beeldmateriaal heeft Hofmeester een timelapse gemaakt die het ouder worden van zijn kinderen treffend samenvat. In de tentoonstelling kun je de timelapse op elk moment stopzetten en kennismaken met een leeftijdsgenootje van Lotte of Vincent elders op de wereld. Hoe verschillend zijn hun levens? Je ontmoet kinderen en jongeren uit de hele wereld en maakt kennis met inspirerende personen en projecten die als doel hebben de vaak achtergestelde positie van meisjes te verbeteren.
6. Schoon water en sanitair
Schoon drinkwater is van levensbelang. In Nederland komt schoon water gelukkig gewoon uit de kraan, maar dat is lang niet overal op de wereld het geval. Water dat gebruikt wordt voor drinkwater moet eerst gezuiverd worden van zichtbare vervuiling zoals afval en onzichtbare vervuiling zoals bestrijdingsmiddelen, rioolwater en medicijnen. Dat kan met grote zuiveringsinstallaties, maar ook met eenvoudige zandfilters.
Wat kun je doen?
Speel het spel en maak de rivier schoon. Wordt de rivier steeds viezer of sla jij op de juiste knoppen zodat de rivier juist schoner wordt? Er zijn veel dingen die het water vervuilen waardoor het niet drinkbaar is. Van grote stukken afval tot bijna onzichtbaar microplastic en bestrijdingsmiddelen. Met zand, bacteriën, actieve kool en UV-straling wordt het water gezuiverd.
7. Betaalbare en duurzame energie
De fossiele brandstoffen raken op. Daarom wordt overal geïnvesteerd in duurzame energie: zonne-energie, windenergie, geothermische energie en waterkrachtcentrales. Daarnaast zijn er een heleboel andere, leuke alternatieven, die we in de tentoonstelling laten zien.
Wat kun je doen?
Druk op de knop en de waterstofraket gaat de lucht in. Of dans de sterren van de hemel en zorg op die manier voor energie. De speciale vloertegels zetten jouw dansenergie om in stroom. Speel de quiz en ontdek wat er allemaal kan! Wie weet bedenk jij daarna zelf een nieuwe manier om de wereld van energie te voorzien…
8. Waardig werk en economische groei
De grondstoffen die we nodig hebben voor onze mobiele telefoons zijn vaak schaars en komen van over de hele wereld, zelfs uit conflictgebieden. De productie van de apparaten gebeurt vaak onder slechte arbeidsomstandigheden. Door ons goed te laten informeren en selectief te zijn bij aankopen, kunnen we dat tegengaan.
Wat kun je doen?
Bekijk de binnenkant van een telefoon. Ontdek de grondstoffen die nodig zijn voor de verschillende onderdelen en luister naar het verhaal achter de grondstofwinning.
9. Industrie, innovatie en infrastructuur
De tijd dat we ons eigen voedsel verbouwden ligt ver achter. In de geglobaliseerde wereld van nu specialiseren veel streken zich in een bepaald product. Voedseltransport vindt dan ook over de hele wereld plaats. Het transportnetwerk breidt zich nog altijd uit. Kan het efficiënter en duurzamer? Ja, bijvoorbeeld door energiebesparing en het tegengaan van verliezen bij overslag, opslag of door bederf.
Wat kun je doen?
Op een grote tafel wordt een interactief spel over de Nederlandse voedselexport gepresenteerd. Verken de reikwijdte van deze voedselexport en laat je verrassen door allerlei wetenswaardigheden.
10. Ongelijkheid verminderen
Mensen kunnen om een heleboel redenen worden achtergesteld en buitengesloten. Bijvoorbeeld omdat ze in een ontwikkelingsland wonen. Of omdat ze ‘anders’ zijn en niet voldoen aan de heersende opvattingen. Het verminderen van de ongelijkheid is een belangrijk doel van de Verenigde Naties. Gelijkheid betekent niet dat alle mensen hetzelfde zouden moeten zijn. Het betekent dat mensen elkaars verschillen respecteren en waarderen en dat iedereen dezelfde kansen krijgt om wat van het leven te maken. Is voor jou iedereen gelijk?
Wat kun je doen?
In de tentoonstelling word je op confronterende wijze uitgedaagd na te denken over menselijke verschillen en discriminatie. Mensen verschillen van huidskleur, maar van een strikte scheiding tussen zwart en wit is in het geheel geen sprake. Iedereen heeft zijn eigen kleur en ontdekt dat door middel van het fotoproject Humanae van de Braziliaanse fotografe Angélica Dass. Het is een serie portretten waarvan de achtergrondkleur overeenkomt met de huidskleur van de geportretteerden. Voor het bepalen van de kleurtoon maakt Dass gebruik van het wereldwijd gebruikte PANTONE-systeem. Humanae is werk in uitvoering. Anno 2021 bestaat het uit meer dan vierduizend foto’s, gemaakt in 36 steden in twintig landen. Volgens Dass is er pas een limiet bereikt als de gehele wereldpopulatie deel is geworden van dit kolossale mozaïek. De samenwerking met het Museon was haar eerste grote project in Nederland. Het resultaat is een spraakmakende kubus met daarop honderd portretten; circa vijftig daarvan zijn inwoners van Den Haag, de andere helft bestaat uit mensen uit de rest van de wereld.
11. Duurzame steden en gemeenschappen
In de wereld zijn er steeds minder volken die nog echt en met de natuur leven. Als gevolg van technologische ontwikkeling en globalisering wordt deze groep van nomaden en seminomaden steeds kleiner. Bovendien breiden steden zich steeds verder uit. Veel oorspronkelijke bewoners van bossen, woestijnen en bergen trekken naar de stad. Jungle wordt stadsjungle. Over twintig jaar wonen er wereldwijd 2 miljard meer mensen in een stad of zelfs megastad. Megasteden zijn plaatsen met meer dan 10 miljoen inwoners. Een megastad heeft veel te bieden, maar er zijn ook veel problemen, zoals slechte woningen, luchtvervuiling en verkeersopstoppingen. Grote en kleine oplossingen voor deze problemen worden mede bedacht door de inwoners van de megastad zelf.
Wat kun je doen?
Maak kennis met het leven in de megasteden New York, São Paulo, Lagos, Moskou en Jakarta. Scan de juiste kubus bij het juiste stadsgezicht en waan je voor eventjes in de metro van Moskou, op een markt in Lagos of een sloppenwijk in São Paulo. Of loop naar de andere kant van het tentoonstellingsmeubel en maak aan de hand van voorwerpen en foto’s kennis met het nomadische verleden en de huidige realiteit van de Saami (Europa), Amazone-indianen (Zuid-Amerika), Cree-indianen (Noord-Amerika), San (Afrika) en Golok (Azië).
12. Verantwoorde consumptie en productie
Helaas zijn de meeste visgronden volledig bevist of overbevist. Vaak wordt er meer gevangen dan nodig is, zijn de gebruikte vistechnieken schadelijk voor het ecosysteem of zijn de gevangen vissen te jong. Daardoor gaan visbestanden achteruit. Bij duurzame visserij worden andere technieken gebruikt zodat de leefomgeving van vissen intact blijft, bijvangst wordt voorkomen. Ook wordt er niet teveel gevangen. Zo blijft de oceaan ook voor toekomstige generaties een belangrijke voedselbron.
Wat kun je doen?
Hengel een vis omhoog. Op een beeldscherm zie je informatie over de vis en de wijze waarop deze gevangen is. Mag hij op je bord? Is hij overbevist, zeldzaam of wordt hij niet gegeten, dan moet hij terug in de zee. Maak jij de juiste keuze?
13. Klimaatactie
We verbranden gas, olie en kolen om energie te krijgen, maar daardoor komt CO2 vrij en verandert het klimaat op aarde. Mensen over de hele wereld denken mee aan een oplossing hiervoor, van schoolkinderen tot wereldleiders. Het is belangrijk dat iedereen weet dat dit probleem speelt, want als veel mensen opkomen voor ons milieu, móeten de politiek en het bedrijfsleven wel met oplossingen komen.
Wat kun je doen?
Er zijn veel dieren die last hebben van de opwarming van de aarde. Die dieren staan hier centraal. Kies één van deze dieren, maak een spandoek en zet jezelf op de foto met het dier. Deel je foto en laat de wereld weten dat jij klimaatactie belangrijk vindt! Of je een pinguïn, paard, panda of zeehond kiest, het maakt niet uit: duizenden dieren op aarde hebben last van klimaatverandering. Als jij je het lot van de aarde aantrekt, kun je andere mensen aanmoedigen om dat ook te doen. Samen kunnen we er wat aan doen.
14. Leven in het water
Koraalriffen behoren tot de meest soortenrijke ecosystemen op aarde. Van alle zeedieren leeft 25 procent in het rif. Ook voor de mens zijn koraalriffen belangrijk. Veel mensen zijn voor hun levensonderhoud afhankelijk van de koraalriffen. Bovendien dragen de riffen bij aan de kustbescherming.
Wereldwijd wordt echter driekwart van de koraalriffen bedreigd, met name door menselijke activiteiten als overbevissing en vervuiling. Ook klimaatverandering heeft nadelige gevolgen voor de gezondheid van het rif. Om de koraalriffen voor de toekomst te behouden moeten lokale gemeenschappen bij de bescherming van het rif betrokken worden. Ook wordt er onderzoek naar het restaureren van koraalriffen met gekweekt koraal gedaan.
Wat kun je doen?
Het koraalrif wordt bedreigd, maar jij kunt daar wat aan doen. Op vier niveaus, die steeds moeilijker worden, ga je het koraalrif redden. Ga op de juiste plaats op de vloer staan en beweeg je hand naar de startknop. De vier grote bedreigingen zijn: overbevissing, vervuiling vanuit rivieren, verbleking van koraal en verzuring van het water. Deze problemen worden door de mensen veroorzaakt, maar gelukkig zijn er ook mogelijkheden om ze op te lossen.
15. Leven op het land
Door natuurlijke en menselijke oorzaken als klimaatverandering en bevolkingsdruk nemen verdroging en verwoestijning toe. Gebieden kunnen niet langer voorzien in de levensbehoeften van bewoners, met honger en armoede tot gevolg. Een succesvolle oplossing is regreening: het planten van nieuwe bomen en het beschermen van jonge boompjes. Boomgordels breken de wind waardoor de aarde minder snel wegwaait en langer vochtig blijft. Ook leveren bomen voedsel voor mens en dier.
Wat kun je doen?
Draai aan het wiel zodat de wind van de ventilator het zand weg kan blazen. In droge gebieden zijn veel bomen gekapt, omdat er steeds meer mensen zijn komen wonen. Daardoor heeft de wind vrij spel en verstuift het zand. Zandduinen verplaatsen zich en het zand dat wegwaait komt op de akkers terecht waardoor er niks meer kan groeien. Als de grond heel droog is, kun je daar ook niets planten omdat de zaadjes wegwaaien.
Weet jij hoeveel mensen er elke dag last hebben van verdroging? Of er water is in de woestijn? Dit ontdek je in een quiz. Gelukkig zijn er veel oplossingen voor verwoestijning!
16. Vrede, justitie en sterke publieke diensten
Vluchtelingen zijn er sinds mensenheugenis. Een veilige en goede leefomgeving was en is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Op sommige plekken is het dusdanig onveilig dat mensen besluiten huis en haard achter te laten en te vluchten. Er kunnen verschillende redenen zijn om te vluchten, zoals oorlog, armoede, discriminatie of klimaatverandering.
Wat kun je doen?
Op een grote vitrine met voorwerpen uit de museumcollectie staan prikkelende vragen. Ben jij een held? Kom je altijd voor je mening uit? Voel jij je thuis? Elke vraag is verbonden met een bepaald object in de vitrine én met het verhaal van een vluchteling. Door de vragen te beantwoorden maak je kennis met verhalen van vluchtelingen. Waarom hebben ze huis en haard achtergelaten? De veerkracht en creativiteit van mensen staan in deze verhalen centraal.
17. Partnerschap om de doelstellingen te bereiken
Wat hebben we nodig om de andere zestien doelstellingen te behalen? Samenwerking natuurlijk! Zonder samenwerking op het gebied van techniek, handel, kennis, onderzoek etc. zijn de Duurzame Ontwikkelingsdoelen ver weg. Alleen door samenwerking kunnen we de hindernissen opruimen die het behalen van de doelen in de weg staan.
Wat kun je doen?
In de tentoonstelling staat een speciaal tafelvoetbalspel. Je speelt met twee teams. Het ene team probeert de Duurzame Ontwikkelingsdoelen te behalen door zoveel mogelijk doelpunten te scoren. Het andere team probeert er juist voor te zorgen dat de doelen niet worden behaald en er geen doelpunten worden gescoord. Net echt, want ook bij het behalen van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen hebben we met een heleboel hindernissen te maken.